Buitengewone Koninklijke Onderscheiding voor Hans van der Hoeven

Namens koning Willem Alexander heeft burgemeester mr. drs. W. Gradisen op woensdag 6 april jl. in Nijmegen een buitengewone Koninklijke Onderscheiding uitgereikt aan de heer Prof. Dr. J.G. (Hans) van der Hoeven. Prof. Van der Hoeven is bij Koninklijk Besluit benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, een bijzondere onderscheiding waarbij er sprake moet zijn van “exceptionele verdiensten voor de samenleving”. De uitreiking vond onder grote belangstelling plaats in het Radboudumc Experience Centre na afloop van een vakinhoudelijk symposium. De gedecoreerde woont in Mook.  

Opleiding 

Burgemeester Gradisen gaf tijdens zijn persoonlijke toespraak aan dat, vanwege Covid-19, de uitreiking eerder twee keer is uitgesteld. Vanuit zijn jeugd wilde de heer Van der Hoeven al arts worden. Nadat hij als arts in Rotterdam cum laude is afgestudeerd, heeft hij in 1993 de opleiding tot internist en intensivist afgerond aan het Leids Universitair Medisch Centrum. De heer Van der Hoeven promoveerde daar in 1994. Vanaf 1993 werkte hij als chef de clinique op de IC (Intensive Care) in het Leids Universitair Medisch Centrum. In 1997 stapte hij als hoofd van de IC over naar het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch.

Boegbeeld

In 2003 is de heer Van der Hoeven vervolgens benoemd tot hoogleraar IC bij de Radboud Universiteit en het Radboudumc in Nijmegen. Burgemeester Gradisen gaf aan dat hij op grond van alle verkregen informatie kan zeggen dat Prof. Van der Hoeven “het boegbeeld is van de Intensive Care geneeskunde in Nederland”. Zo schrijft de voorzitter van het College van Bestuur Prof. Dr. Wigboldes over zijn betekenis, sinds het moment van de benoeming in Nijmegen: “Hij heeft zich sindsdien een onderzoeker getoond met een grote en kwalitatief hoogstaande output, die niet zelden rechtstreeks tot daadwerkelijke verbeteringen in de praktijk van de zorg heeft geleid. Hij vervult een voorbeeldfunctie voor studenten en promovendi, die hij met veel aandacht en deskundigheid begeleidt”.

Technologie

In het begin van dit millennium zag Prof. Van der Hoeven als één van de eersten de belangrijke betekenis die de technologie steeds meer gaat spelen in de geneeskunde. Toen de Universiteit van Twente startte met een opleiding om geneeskunde en technologie te combineren, heeft hij zich volop voor dit initiatief ingezet. Hij toonde zich hierin een echte pionier die niet alleen vooruitliep op de medische beroepsgroep, maar tevens toen nog extra moest argumenteren om collega’s daartoe te overtuigen. Prof. Van der Hoeven was direct enthousiast over de gedachte om dergelijke experts op te leiden. Hij heeft aan de basis gestaan van die radicaal vernieuwende opleiding. Prof. Van der Hoeven verzorgde de eerste stageplaatsen. Op zijn afdeling waren de eerste promovendi en op diezelfde afdeling waren de eerste stafleden. Het is een prachtig voorbeeld van het introduceren van een nieuwe beroepsgroep.

Het beademingscentrum van Nederland

Inmiddels is de grote rol die de technologie speelt in delen van de geneeskunde gemeengoed. De IC is met name een voorbeeld van een afdeling waar technologie een grote rol speelt. Mede door de inzet van technische geneeskundigen, van een opleiding die hij zelf hielp vormgeven, is de afdeling IC van het Radboudumc het beademingscentrum van Nederland geworden waar patiënten naar toe worden gestuurd die óf lastig te beademen zijn óf die moeilijk van de beademing zijn af te wennen. Hij heeft tevens diverse innovaties in de IC zorg geïnitieerd met impact voor deze zorg in Nederland. Zo heeft hij op zijn afdeling, als eerste in de wereld, een zwem-/oefenbad, speciaal bedoeld voor Intensive Care-patiënten gerealiseerd.

Expertisecentrum voor moeilijke ontwenning van de beademing

Prof. Van der Hoeven heeft verder aan de wieg gestaan van het “expertisecentrum voor moeilijke ontwenning van de beademing”. In Nederland blijven patiënten op de IC-afdeling liggen zolang zij beademd moeten worden. Zelfs wanneer het ontwennen van de beademing weken of maanden duurt. Acute patiënten en langdurig opgenomen IC-patiënten liggen dus op dezelfde afdeling, hetgeen kan leiden tot suboptimale zorg voor de langdurig opgenomen IC-patiënt. Immers, de aandacht van professionals gaat in eerste instantie en begrijpelijkerwijs uit naar de acuut bedreigde patiënten. Dit kan echter een nadelig effect hebben op de kwaliteit van de zorg voor die langdurig opgenomen beademde patiënt.

Optimale samenwerking

De afdeling is zodanig georganiseerd dat verschillende professionals met expertise op dit gebied optimaal kunnen samenwerken. Maar ook dat de patiënt zoveel mogelijk contact heeft met familie, vrienden en waar mogelijk zelfs huisdieren. Deze afdeling is een visitekaartje voor het Radboudumc en een voorbeeld voor soortgelijke initiatieven in Nederland. Het redeneren vanuit de patiënt en de aandacht voor patiënt en familie staat bij de heer Van der Hoeven centraal. Hij is altijd aanspreekbaar voor collega’s en voor familie van zijn patiënten. Hij “staat aan”: 24 uur per dag en gedurende 7 dagen per week. Het oog hebben voor patiënten, maar ook voor collega’s blijkt ook uit zijn activiteiten om de registratielast terug te brengen. Die activiteiten worden zelfs “legendarisch” genoemd.

Hartcrisis in het Radboudumc in 2006

Na de zogenaamde hartcrisis in het Radboudumc in 2006, heeft de heer Van der Hoeven een zeer belangrijke, maar enigszins onderbelichte rol gespeeld bij de heropbouw van de cardio-chirurgische afdeling. Prof. Dr. Morshuis zegt over de resultaten van die heropbouw: “Met name door de uitstekende postoperatieve zorg zijn de resultaten nu uitstekend en krijgen we verwijzingen vanuit het hele land, met name voor de meest moeilijke operaties”. In het dagelijks bestuur speelt de heer Van der Hoeven een vooraanstaande rol en is hij een bewaker van de kwaliteit van de gezamenlijke zorg van de afdeling cardiochirurgie en IC.

Bijdragen aan de wetenschap

Naast deze drukke werkzaamheden is hij voorzitter van de Calamiteitencommissie en lid van het bestuur Medische Staf en niet in het minst moet genoemd worden zijn bijdrage aan de wetenschap met een groot aantal studies, publicaties en promoties. Die aantallen zijn indrukwekkend: met ruim 350 gepubliceerde artikelen en rond de 30 door hem begeleide promovendi. En het gaat daarbij niet alleen om de kwantiteit, maar vooral ook nog eens om de hoge kwaliteit van zijn werk. Daarnaast heeft hij zijn hart liggen bij onderwijs, scholing en nascholing. Zo was hij in 2009 één van de oprichters van de jaarlijkse IC Masterclass op Schiermonnikoog. Deze jaarlijkse cursus voor intensivisten is onder zijn leiding uitgegroeid tot de beste nascholing die er in Nederland beschikbaar is.              

Essentiële spil in de ontwikkeling van de beroepsvereniging NVIC

Naast de grote betekenis voor de ontwikkeling van het vakgebied van de IC Geneeskunde en zijn rol in wetenschappelijk onderzoek naar ontstekingsreacties bij IC-patiënten, is Prof. Van der Hoeven ook al jarenlang een essentiële spil in de ontwikkeling van de beroepsvereniging NVIC (Nederlandse Vereniging voor Intensive Care) en de opzet en uitvoering van het onderwijs fellowship Intensive Care.

Rol tijdens de coronacrisis

Burgemeester Gradisen memoreerde in het bijzonder zijn rol tijdens de coronacrisis, die ruim twee jaar de samenleving in de greep heeft gehad. Door de zorg zijn megaprestaties geleverd. Binnen die zorg is het de IC waar het allergrootste beroep op is gedaan. Of, sterker uitgedrukt, er is zelfs enige roofbouw op gepleegd. Met nog steeds de gevolgen van veel uitgestelde behandelingen.

Lof voor de rol van de heer Van der Hoeven

Meerdere collega’s hebben daarbij lof voor de rol van de heer Van der Hoeven. De directeur van het RIVM, Prof. Dr. Jaap van Dissel, schrijft over zijn inzet al in het begin van de COVID-19 periode dat die: “van essentieel belang is geweest bij de uitstekende opvang van ernstige zieke COVID-19 patiënten in de regio die in Nederland het hardst getroffen werd door de uitbraak. Daarnaast heeft hij zich ingezet, in breder verband, om de IC-hulp voor deze patiëntengroep in Nederland, onder zeer hoge tijdsdruk, zo optimaal als mogelijk te faciliteren en uit te rollen”.

Coördinatie voor de gehele regio

Prof. Van der Hoeven wist er in die periode niet alleen voor te zorgen dat de intensieve zorg binnen het academisch ziekenhuis geheel op orde was, maar hij heeft eveneens met grote voortvarendheid de verantwoordelijkheid op zich genomen om de coördinatie voor de gehele regio te regelen. Hij heeft dit, met de bescheidenheid die hem zo kenmerkt, op een indrukwekkende wijze gedaan en daarmee onze samenleving grote diensten bewezen: dag en nacht, weken aaneen, inclusief de weekenden. Kortom: zijn enorme inzet is van essentieel belang geweest en nog steeds. De techniek van de beademing van de COVID-patiënt zoals die in het Radboudumc werd uitgedacht, vond navolging in een groot deel van het land en de diepgaande interesse in het pathologische proces van COVID heeft geleid tot vele publicaties in korte tijd.

Druk op de zorg

Helaas is de druk op de zorg al die tijd extreem hoog gebleven. Toen het aantal coronapatiënten vorig jaar zomer vooral als gevolg van de vaccinaties terugliep, waren er weer veel uitgestelde operaties die moesten worden ingehaald. Een coronapatiënt ligt nu eenmaal veel langer op de IC dan bijv. een hartpatiënt. Daarbij komt dat door de voortdurende druk het ziekteverzuim op de IC sterk was opgelopen en dat er tevens minder personeel was. Het zijn omstandigheden waarvoor Prof. Van der Hoeven, op zijn eigen bescheiden wijze, nog nadrukkelijk aandacht heeft gevraagd in het najaar van 2021. Over de tweede golf zei hij toen onder andere: “we zagen het aankomen en toch overkwam het ons”.

Bevlogen medisch professional en een sociaal zeer betrokken persoon

De heer Van der Hoeven wordt gekarakteriseerd als een bevlogen medisch professional en een sociaal zeer betrokken persoon. Burgemeester Gradisen beëindigde zijn toespraak met een citaat. Een waardering die uitstekend is verwoord door Prof. Dr. Arthur van Zanten, internist en intensivist. Hij schrijft over de heer Van der Hoeven: “een fijne collega en de intensivist, door wie elke Nederlandse intensivist zelf graag zou willen worden behandeld als Intensive Care-opname nodig zou zijn”. Een groter compliment is er niet te geven, aldus de burgemeester.